Radłów
Zobacz też: Radłów w innych znaczeniach tej nazwy. |
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Radłów – rynek | |||||
| |||||
Państwo | Polska | ||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | tarnowski | ||||
Gmina | Radłów | ||||
Prawa miejskie | 2010 | ||||
Burmistrz | Mateusz Borowiec | ||||
Powierzchnia | 16,83[1] km² | ||||
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość | |||||
Strefa numeracyjna | 14 | ||||
Kod pocztowy | 33-130[2] | ||||
Tablice rejestracyjne | KTA | ||||
Położenie na mapie gminy Radłów | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego | |||||
50°05′07,583″N 20°50′31,450″E/50,085440 20,842069 | |||||
TERC (TERYT) | 1216054 | ||||
SIMC | 0827923 | ||||
| |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Radłów – miasto[3] w Polsce, położone w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Radłów[4][5].
Historia
Radłów był wsią biskupów krakowskich w województwie sandomierskim w 1629 roku[6]. Dobra liczące 6000 morgów (w tym 2000 lasu) były własnością Ludwika i Anny Helcel. W 1883 roku kupił je Tomasz Zamojski ordynat z Królestwa Polskiego dla swoich dzieci. Po jego śmierci opiekunowie nie byli w stanie utrzymać dóbr i zostały one sprzedane na licytacji Maurycemu Straszewskiemu za 1 510 001 złotych[7]. W 1893 roku Straszewski sprzedał dobra Henrykowi Dolańskiemu z Grębowa[8].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie tarnowskim. Przebiega przez nią Droga wojewódzka nr 975.
W miejscowości znajdują się mogiły żołnierzy uczestniczących w I wojnie światowej i II wojnie światowej.
W Radłowie i okolicy, na osi miejscowości Niwka – Bobrowniki Wielkie – Bobrowniki Małe – Radłów – Biskupice Radłowskie w dniach 7 i 8 września 1939 roku trwały bardzo zacięte walki wycofujących się, pod naporem niemieckiego najeźdźcy, polskich oddziałów Armii Kraków wchodzących w skład Grupy Operacyjnej „Boruta”, wśród nich 6-tej Dywizji Piechoty gen. Bernarda Monda i 21 Dywizji Piechoty Górskiej gen. Józefa Kustronia[9]. Stawką w walce było wycofanie się jak największej liczby oddziałów polskich za rzekę Dunajec, pomimo napierających niemieckich dywizji pancernych.
W tutejszej szkole przez całą noc z 7 na 8 września 1939 roku bronił się osamotniony oddział składający się z 6 oficerów i kilkunastu szeregowych (prawdopodobnie z I batalionu 48 pułku piechoty). Po odrzuceniu wielokrotnych wezwań do poddania się obrońcy zostali spaleni miotaczami ognia wraz z budynkiem[10].
Bilans walk bitwy radłowskiej, która miała miejsce na przedpolach Radłowa i mostu w Biskupicach Radłowskich, a w których uczestniczyli, w największym stopniu, żołnierze 3 i 4 Pułku Strzelców Podhalańskich oraz oddziałów 20 Pułku Piechoty, wspierani przez artylerię 12 Pułku Piechoty[11], to ponad 240 zabitych i ponad 700 rannych, natomiast poświęcenie walczących, którzy związali w walkach znaczne siły niemieckie, pozwoliło na przeprawę na drugi brzeg Dunajca ponad 26 000 polskich żołnierzy, którzy kontynuowali walki w kolejnych dniach września 1939 roku.
Zabytki
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[12].
- Układ urbanistyczny.
- Budynek plebanii, ul. Biskupska 5.
Budynek wzniesiony w latach 1930–1933. - Kościół pw. św. Jana Chrzciciela, otoczenie, kapliczka Chrystusa Frasobliwego.
- Pałac z parkiem.
Obiekt wzniesiony ok. 1830 roku na miejscu drewnianego pałacu biskupiego.
Inne zabytki
- Pomnik lwa na Rynku – symbol miasta
- Miejskie Centrum Kultury
-
- Pałac z parkiem
- Pomnik obrońców szkoły spalonej wraz z żołnierzami w 1939 przez niemieckiego okupanta
- Tablica pamiątkowa we wnętrzu odbudowanego ratusza
- Pomnik poległych w 1939 na cmentarzu
- Wjazd do Radłowa
Demografia
- Piramida wieku mieszkańców Radłowa w 2014 roku[13].
- Według danych GUS z 31 grudnia 2021 r. miasto zamieszkiwały 2735 osoby[14].
Religia
Urodzeni w Radłowie
- Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Radłowie.
Przypisy
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1055 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ Dz.U. z 2009 r. nr 120, poz. 1000 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2009 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i nazw gmin oraz siedzib ich władz, ustalenia granic niektórych miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Zbigniew Anusik, Struktura własności ziemskiej w powiecie pilzneńskim w roku 1629, w: Przegląd Nauk Historycznych 2011, r. X, nr 2, s. 78
- ↑ Sprzedaż dóbr radłowskich Kurier Lwowski 1891 nr 271 s. 1.
- ↑ Zmiana własności Kurier Lwowski 1893 nr 187 s. 4
- ↑ WładysławW. Steblik WładysławW., Armia Kraków 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989 .
- ↑ Marian Porwit „Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku”, Wyd. Czytelnik Warszawa 1983, tom 2, strona 457
- ↑ JózefJ. Trytek JózefJ., RafałR. Barys RafałR., Bitwa radłowska 1939, wyd. II, Biblos, 2020, ISBN 978-83-7793-760-0 .
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01] .
- ↑ Radłów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-28] .
Bibliografia
- Armia Kraków, W. Steblik, Wojskowy Instytut Historyczny, Warszawa 1989, s 286
- Bitwa radłowska wydanie II, J.Trytek przy współpracy z Rafałem Barys, Biblos, Tarnów 2020, ISBN 978-83-7793-760-0
Linki zewnętrzne
- Radłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 385 .
- Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona
- p
- d
- e
Miasta | |
---|---|
Gminy miejsko-wiejskie |
|
Gminy wiejskie |
|
- p
- d
- e
- Siedziba gminy: Radłów
Miasto |
|
---|---|
Wsie |
|
Integralne części wsi |
|
- p
- d
- e
Miasta na prawach powiatu | |
---|---|
Miasta powiatowe | |
Miasta gminne |
|