Gniewkowo
Ten artykuł dotyczy miasta w województwie kujawsko-pomorskim. Zobacz też: inne miejsca o tej nazwie. |
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Ratusz w Gniewkowie | |||||
| |||||
Dewiza: Gniewkowo - odkryj na nowo | |||||
Państwo | Polska | ||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | Gniewkowo | ||||
Data założenia | X wiek | ||||
Prawa miejskie | 1268 | ||||
Burmistrz | Ilona Wodniak-Kuraszkiewicz | ||||
Powierzchnia | 9,18 km² | ||||
Wysokość | ~100 m n.p.m. | ||||
Populacja (31.12.2022) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna | +48 52 | ||||
Kod pocztowy | 88-140 | ||||
Tablice rejestracyjne | CIN | ||||
Położenie na mapie gminy Gniewkowo | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu inowrocławskiego | |||||
52°53′42″N 18°24′23″E/52,895000 18,406389 | |||||
TERC (TERYT) | 0407034 | ||||
SIMC | 0928937 | ||||
Urząd miejski ul. 17 Stycznia 1188-140 Gniewkowo | |||||
| |||||
| |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Gniewkowo (niem. Argenau) – miasto w Polsce położone w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Gniewkowo. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa bydgoskiego. Jest lokalnym ośrodkiem przemysłowym, a także handlowo-usługowym. Według danych GUS z 31 grudnia 2022 r. Gniewkowo liczyło 6722 mieszkańców[1].
Położenie
Gniewkowo leży w południowej części województwa kujawsko-pomorskiego w powiecie inowrocławskim. Obszar miasta obejmuje 918 ha, a zamieszkiwane jest przez 6722 osoby. W pobliżu Gniewkowa znajdują się duże kompleksy leśne. Rzeźba terenu jest płaska. Gniewkowo położone jest na ważnym międzynarodowym szlaku kolejowym (linia kolejowa nr 353: Poznań Wschód - Skandawa).
Historia
Niegdyś siedziba kasztelanii i jednego z księstw kujawskich. W mieście znajdował się gród księcia kujawskiego Kazimierza III, zdobyty w 1332 roku przez Krzyżaków, następnie spalony. Na tym miejscu Krzyżacy zbudowali zamek Argenau. Później książęta kujawscy odzyskali Gniewkowo i władali nim do czasów pretendenta do polskiego tronu, księcia Władysława Białego, który sprzedał księstwo królowi Kazimierzowi Wielkiemu w roku 1365, jednakże po śmierci Kazimierza zdobył i spalił zamek w 1375 roku. Od 1379 Gniewkowo było lennem Władysława Opolczyka, a później rodziny Kościeleckich (1457–1599).
W wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej w 1772 miasto zostało włączone do Prus. W 1879 administracja pruska zgermanizowała nazwę miasta na Argenau. Nazwa utrzymała się do 1920 roku, kiedy to miejscowość na mocy traktatu wersalskiego powróciła do Polski.
Zabytki
- kościół św. Mikołaja i Konstancji z XIV w., przebud. w 1871, siedziba parafii pod tym samym wezwaniem;
- dawna synagoga z 1880, obecnie muzeum miejskie; przed 1950 pełniła funkcję magazynu;
- kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (poewangelicki), neogotycki z końca XIX wieku, siedziba parafii pod tym samym wezwaniem;
- cmentarz rzymskokatolicki z 1891 roku;
- ratusz z 1908 r., ul. Dworcowa 17;
- hotel z 1897 r. (ob. dom z oficyną), ul. Dworcowa 1, 1897;
- Dom z 1767 r., Rynek 14;
- 30-metrowa wieża ciśnień, ul. Pająkowskiego 6
Sport i rekreacja
W mieście działają następujące kluby sportowe:
- MLKS UNIA Gniewkowo, obecnie grający w klasie okręgowej
- Uczniowski Klub Sportowy „MGOKSiR” Gniewkowo
- Stowarzyszenie LZS „Gniewko”
- Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Gniewkowo
- Klub koszykarski Harmattan Gniewkowo (1994-2011)
- KS Gniewkowo
Znajduje się tu stadion miejski i boiska „Orlik 2012” oraz hala sportowa Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Gniewkowie (w budynku Szkoły Podstawowej przy ulicy Toruńskiej 40).
Edukacja
- Przedszkola
- Przedszkole „Bajkowa Kraina”
- Niepubliczne przedszkole „Parowozik”
- Szkoły Podstawowe
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Wojska Polskiego
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana Dreckiego
- Szkoły Ponadgimnazjalne
- Branżowa Szkoła I stopnia w Gniewkowie
- Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych w Gniewkowie
- Samorządowy Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w Gniewkowie
Kościoły
Miasto jest siedzibą dekanatu gniewkowskiego.
Kultura
Instytucje, które mają na celu rozwój kultury to m.in.:
- ROD „Siła” i „Gniewko” Gniewkowo
- Towarzystwo Miłośników Gniewkowa
- Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Gniewkowie
W mieście działa zespół Gniewkowianie.
Turystyka
W pobliżu Gniewkowa rozciągają się duże obszary leśne wchodzące w skład Puszczy Bydgoskiej, a w pobliskiej Suchatówce znajduje się jezioro „Nowe”. Bazę noclegową oferują gospodarstwa agroturystyczne, funkcjonujące w okolicach jeziora oraz motel "Harasówka" w Gniewkowie.
Komunikacja
- Osobny artykuł: Gniewkowo (stacja kolejowa).
Przez Gniewkowo przebiega linia kolejowa nr 353. Na dworcu zatrzymują się wszystkie pociągi Regio.
Przez miasto przebiega droga krajowa i wojewódzka:
- droga krajowa nr 15 (Trzebnica – Ostróda), w przebiegu której zbudowano obwodnicę centrum miasta,
- Droga wojewódzka nr 246 (Dąbrowa Biskupia – Paterek).
Demografia
Wykres liczby ludności miasta Gniewkowo na przestrzeni ostatnich 30 lat[2].
Struktura demograficzna mieszkańców Gniewkowa wg danych z 31 grudnia 2022[1]
Opis | Ogółem | Mężczyźni | Kobiety | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 6722 | 100 | 3230 | 48,05 | 3492 | 51,95 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 732,2 | 351,9 | 380,3 |
- Piramida wieku mieszkańców Gniewkowa w 2014 roku[3].
Gospodarka
W mieście znajdują się duże zakłady przemysłowe, m.in. Fabryka Świec KCB Interlight oraz zakłady przetwórstwa warzyw Bonduelle. W mieście rozwijają się także handel i usługi. Znajduje się tutaj centrum handlowe "Galeria Gniewkowo"
Urzędy i instytucje
Urzędy i instytucje:
- Urząd Miejski
- Urząd Stanu Cywilnego
- Nadleśnictwo Gniewkowo
Najdłuższa sztafeta w Polsce
17 maja 2016 roku, Gniewkowo uczciło 1050 rocznicę Chrztu Polski. Z tej okazji, podczas Dni Miasta, na Rynku Miejskim odbyła się najdłuższa sztafeta w Polsce. Każdy z uczestników miał do pokonania jedno z 3168 okrążeń gniewkowskiego rynku. Niektórzy wystartowali kilkakrotnie. Po przebiegnięciu 305 metrów, zawodnik przekazywał pałeczkę kolejnej osobie z listy startowej. Sztafeta trwała 4 dni i 4 noce. W sztafetę zaangażowali się mieszkańcy całego województwa - przebiegło ponad 3200 osób. Zanim pierwszy zawodnik stanął na linii startu, ówczesny burmistrz Gniewkowa Adam Roszak wciągnął na maszt flagę 966 i rozległ się Hymn Polski. Patronat honorowy przyjęli: Prymas Polski Wojciech Polak i wojewoda Mikołaj Bogdanowicz, którzy również przebiegli jedno z 3168 okrążeń. Na zakończenie sztafety odbył się koncert polskiej wokalistki Urszuli[4].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia 2022 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-05-14] (pol.).
- ↑ GUS - Bank Danych Lokalnych [online], bdl.stat.gov.pl [dostęp 2023-05-14] .
- ↑ Gniewkowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Najdłuższa sztafeta biegowa - Rekord Polski ⋆ BiuroRekordow.pl [online], biurorekordow.pl [dostęp 2019-02-23] (pol.).
Linki zewnętrzne
Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Gniewkowo |
- Gniewkowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 627 .
- strona Gniewkowa
- Historia Żydów w Gniewkowie na portalu Wirtualny Sztetl
- p
- d
- e
- Siedziba gminy: Gniewkowo
Miasto |
|
---|---|
Wsie |
|
Osady |
|
Osada leśna |
|
Integralne części wsi |
|
- p
- d
- e
Miasta |
|
---|---|
Gminy miejskie | |
Gminy miejsko-wiejskie |
|
Gminy wiejskie |
|
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Inowrocław
Przynależność wojewódzka |
|
---|---|
Miasta (1919–75) | |
Osiedla (1954–72) |
|
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75) | |
Gromady (1954–72) |
|
- p
- d
- e
Miasta na prawach powiatu | |
---|---|
Miasta powiatowe | |
Miasta gminne do 8 tys. mieszkańców |
|
Miasta gminne powyżej 8 tys. mieszkańców |